Rada do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania wydała – na wniosek Szefa Krajowej Administracji Skarbowej – w dniu 29 maja 2025 r. uchwałę nr 3/2025 w sprawie zasadności zastosowania art. 119a Ordynacji podatkowej (klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania, GAAR) w kontekście określonych czynności, w szczególności wypłat realizowanych przez fundację rodzinną na rzecz podatnika, rozliczanych w zeznaniu PIT-38 za rok podatkowy 2023.
W podjętej uchwale Rada PUO uznała, że zastosowanie art. 119a Ordynacji podatkowej jest zasadne w odniesieniu do części kwot wypłaconych podatnikowi przez fundację rodzinną, ale w pozostałym zakresie, biorąc pod uwagę obecny stan faktyczny, zastosowanie art. 119a Ordynacji podatkowej nie jest zasadne.
Poniżej analiza dokumentu w kontekście opinii Rady do Spraw Przeciwdziałania Unikaniu Opodatkowania („Rada PUO”) dotyczącej zastosowania klauzuli ogólnej przeciwko unikaniu opodatkowania (GAAR) do transakcji z udziałem fundacji rodzinnej, ze szczególnym uwypukleniem rozróżnienia między kwotami wypłaconymi podatnikowi a środkami reinwestowanymi w fundacji.
Ważne jest rozróżnienie między kwotami wypłaconymi podatnikowi a środkami reinwestowanymi w fundacji.
Zgodnie z uchwałą Rady PUO, zastosowanie art. 119a Ordynacji podatkowej (klauzuli GAAR) jest zasadne w odniesieniu do części kwot wypłaconych podatnikowi przez fundację rodzinną, natomiast w pozostałej części (dotyczącej reinwestycji środków z transakcji, które pozostały w fundacji rodzinnej) nie jest zasadne, na podstawie obecnego stanu ustaleń faktycznych.
1. Zastosowanie GAAR do wypłat z fundacji rodzinnej
a) Ustalenia faktyczne i podejrzenie unikania opodatkowania
W sprawie objętej uchwałą, Szef KAS wszczął postępowanie podatkowe wobec podatnika, który dokonał darowizny akcji do fundacji rodzinnej, a następnie w krótkim okresie fundacja sprzedała te akcje inwestorowi. Kluczowe dla Szefa KAS było to, że cały zespół czynności (darowizna i szybka sprzedaż) został przeprowadzony w celu osiągnięcia korzyści podatkowej – uniknięcia podatku PIT od sprzedaży akcji.
b) Krytyka koncepcji „czynności odpowiedniej”
Rada PUO odniosła się do kluczowego zagadnienia „czynności odpowiedniej”. Szef KAS przyjął, że za czynność odpowiednią należy uznać sprzedaż akcji w ramach majątku prywatnego, a następnie wniesienie uzyskanych środków do fundacji rodzinnej po zapłacie podatku. Rada PUO odrzuciła tę koncepcję jako przejaw „nadmiernego fiskalizmu”, wskazując, że rozsądnie działający podmiot, chcąc przysporzyć majątku innej osobie, najczęściej dokonuje darowizny, a nie sprzedaje i przekazuje pozostałość po opodatkowaniu.
c) Stwierdzenie korzyści podatkowej
Rada PUO wskazała, że za czynność odpowiednią należy przyjąć wyłącznie sprzedaż bezpośrednio przez podatnika, co prowadzi do oczywistej korzyści podatkowej po stronie podatnika – środki pozostają pod jego kontrolą w fundacji rodzinnej i mogą być wypłacone w dogodnym momencie, z niższym podatkiem lub odroczeniem momentu opodatkowania.
d) Sprzeczność z celem ustawy podatkowej
W zakresie, w jakim środki pochodzące ze sprzedaży wniesionych akcji zostały wypłacone beneficjentom bez podjęcia działań inwestycyjnych, Rada PUO uznała, że jest to sprzeczne z celem zwolnienia podatkowego przewidzianego dla fundacji rodzinnych, tj. gromadzenia i zarządzania majątkiem. Szybka wypłata środków sugeruje instrumentalne wykorzystanie fundacji jako pośrednika, a nie realizację funkcji sukcesyjnej czy inwestycyjnej.
e) Sztuczność działania i cel podatkowy
Na obecnym etapie postępowania przesłanka osiągnięcia korzyści podatkowej jako głównego celu została uznana za spełnioną – zarówno z powodu harmonogramu czynności (założenie fundacji, szybka darowizna, szybka sprzedaż i wypłata), jak i ograniczonego kręgu beneficjentów. W ocenie Rady PUO przemawia to za dopuszczalnością zastosowania GAAR do tej części transakcji.
2. Brak zasadności zastosowania GAAR do reinwestycji
a) Brak sprzeczności z celem ustawy
W odniesieniu do środków pozostawionych w fundacji rodzinnej i reinwestowanych lub przechowywanych na rachunkach bankowych, Rada PUO uznała, że materiał dowodowy nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie sprzeczności z celem ustawy podatkowej. Sam fakt reinwestycji, zgodnie z celem fundacji, nie jest uznany za działanie sztuczne czy sprzeczne z prawem podatkowym.
b) Racjonalność ekonomiczna i rola fundacji rodzinnej
Rada PUO zaakcentowała, że okoliczności następujące po sprzedaży akcji mają istotne znaczenie dla oceny celu działania podatnika. Przeznaczanie środków na inwestycje i pozostawianie ich w fundacji może świadczyć o racjonalnym i nieabuzywnym celu gospodarczym podatnika, a nie o sztucznej konstrukcji prawnej. Kluczowe jest tu rzeczywiste wykonywanie przez fundację funkcji inwestycyjnych oraz sukcesyjnych.
c) Konieczność uzupełnienia materiału dowodowego
Rada PUO podkreśliła, że w razie uzupełnienia materiału dowodowego, zwłaszcza w zakresie realizacji przez fundację jej celów statutowych i inwestycyjnych, można będzie jednoznacznie ocenić, czy zachowanie podatnika było sprzeczne z celem ustawy podatkowej. W obecnym stanie nie było ku temu podstaw.
d) Cele fundacji rodzinnych
Podkreślono, że fundacja rodzinna została przewidziana jako narzędzie do gromadzenia, zarządzania oraz reinwestowania majątku w interesie beneficjentów, nie tylko do wypłat, a jej działania często służą sukcesji i zabezpieczeniu rodzinnemu, nie wyłącznie celom gospodarczym.
3. I na koniec
Rada PUO podkreśliła, że przesłanki zastosowania GAAR muszą być spełnione łącznie. W przypadku środków wypłaconych, uznano za prawdopodobne instrumentalne wykorzystanie fundacji rodzinnej – stąd możliwość zastosowania GAAR. Natomiast w odniesieniu do środków pozostających w fundacji rodzinnej, nie było wystarczających podstaw do uznania tych działań za sprzeczne z celem ustawy podatkowej, o ile fundacja faktycznie realizuje funkcje inwestycyjne lub sukcesyjne. Przy czym, uchwała Rady PUO nie jest wiążącym rozstrzygnięciem, a opinią wydaną w oparciu o dostępny materiał dowodowy, bez prowadzenia pełnego postępowania dowodowego zastrzeżonego dla Szefa KAS.
Zachęcamy również do obserwowania naszego Facebooka, gdzie prezentujemy na bieżąco aktualne i najciekawsze aspekty prawa podatkowego i nie tylko – LINK
Oraz do dołączenia do grupy dyskusyjnej na temat CITu Estońskiego, gdzie odpowiedzi udzielają specjaliści z Stowarzyszenia Podatników Estońskiego CIT – LINK
W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących oferty POROZMAWIAJMY O PODATKACH prosimy o kontakt z kancelaria poprzez:
- tel.: +48 534 312 775,
- e-mail: kancelaria@porozmawiajmyopodatkach.pl,
- skorzystanie z formularza kontaktowego.
Administracja naszej kancelarii w sposób zindywidualizowany określi zakres merytoryczny przedstawionej sprawy oraz złoży propozycję współpracy w przedmiotowym zakresie.
