Założeniem jest, że fundator w ogóle nie odpowiada swoim majątkiem za zobowiązania fundacji rodzinnej.
Natomiast, fundacja rodzinna (F.R.) odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania cywilnoprawne powstałe przed jej ustanowieniem, w tym także z tytułu obowiązku alimentacyjnego, jak również fundacja rodzinna odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z fundatorem za zaległości podatkowe tego fundatora powstałe przed jej ustanowieniem.
Co to jest odpowiedzialność solidarna
Kilku dłużników może być zobowiązanych w ten sposób, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a zaspokojenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych (solidarność bierna dłużników). Przy czym, aż do zupełnego zaspokojenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.
Celem solidarności biernej jest dążenie do zabezpieczenia praw wierzyciela i ułatwienie mu realizacji jego wierzytelności. Nie wymaga dowodzenia oczywista – w świetle art. 366 Kodeksu cywilnego – okoliczność, że pewność wierzyciela jest tym większa jeżeli dowiedzie on odpowiedzialności za dług kilku dłużników, a w ich gronie takich od których najłatwiej i najskuteczniej można zrealizować (wyegzekwować) wierzytelność. Jednakże nadanie odpowiedzialności kilku zobowiązanym charakteru solidarnego – i uzyskanie takiej uprzywilejowanej pozycji przez wierzycieli – ustawodawca sformalizował w sposób wskazany w art. 369 Kodeksu cywilnego. Oznacza to, że u źródeł solidarności znajdować się musi konkretny przepis prawa (art. 441 § 1 Kodeksu cywilnego) bądź zastrzeżenie umowne (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 1998 r., sygn. akt I CKN 757/97).
Odpowiedzialność solidarna fundacji rodzinnej za zobowiązania cywilnoprawne
Fundacja rodzinna odpowiada solidarnie z fundatorem za jego zobowiązania powstałe przed jej ustanowieniem, w tym z tytułu obowiązku alimentacyjnego. Odpowiedzialności tej nie można bez zgody wierzyciela wyłączyć ani ograniczyć. Fundacja rodzinna odpowiada także za wykonanie powstałego po jej ustanowieniu obowiązku alimentacyjnego obciążającego fundatora. W przypadku gdy egzekucja z majątku fundatora obowiązku alimentacyjnego powstałego po ustanowieniu fundacji rodzinnej okaże się bezskuteczna, uprawniony może prowadzić egzekucję z majątku fundacji rodzinnej, co więcej brak przeszkody do wniesienia powództwa przeciwko fundacji rodzinnej, zanim egzekucja z majątku fundatora okaże się bezskuteczna.
Natomiast powyższa odpowiedzialność solidarna fundacji rodzinnej ogranicza się do wartości mienia wniesionego przez fundatora według stanu z chwili wniesienia, a według cen z chwili zaspokojenia wierzyciela.
Odpowiedzialność solidarna fundacji rodzinnej za zaległości podatkowe
Fundacja rodzinna odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie z fundatorem za zaległości podatkowe tego fundatora powstałe przed ustanowieniem fundacji rodzinnej. To samo dotyczy fundacji rodzinnej w organizacji.
Natomiast zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej jest ograniczony do wartości majątku wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej.
Zakres odpowiedzialności fundacji rodzinnej
Dla zdefiniowania zatem zakresu odpowiedzialności fundacji rodzinnej konieczna jest odpowiedź na pytanie co oznacza wartość mienia (w przypadku zobowiązań cywilnoprawnych), bądź majątku (w przypadku zaległości podatkowych) wniesionego przez fundatora do fundacji rodzinnej.
Mieniem jest własność i inne prawa majątkowe. Przez wartość mienia wniesionego do fundacji rodzinnej albo mienia fundacji rodzinnej, rozumie się przez to wartość rynkową składników wniesionego mienia w innej postaci niż środki pieniężne, ustaloną na dzień wniesienia mienia, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie o CIT. Przy czym, wartość mienia wniesionego do fundacji rodzinnej w postaci waluty obcej przelicza się na złote według kursu średniego tej waluty ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wniesienia mienia.
A skoro, fundator wnosi do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego o wartości określonej w statucie, nie niższej jednak niż 100 000 zł to ten kwotowy zakres odpowiedzialności solidarnej fundacji rodzinnej nie powinien być nigdy niższy niż 100 000 zł.
Zarazem kwotowy zakres odpowiedzialności może być wyższy, ponieważ poza obligatoryjnym funduszem założycielskim fundator może wnosić do fundacji rodzinnej kolejne składniki mienia, na przykład w drodze darowizny. Jest to o tyle istotne, że fundacja rodzinna co do zasady nie może zwracać fundatorowi mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego, ale zakaz ten nie dotyczy mienia przekazanego przez fundatora fundacji rodzinnej, nie na pokrycie jej funduszu założycielskiego.
Pomijając jednak samą tematykę zwrotu mienia fundatorowi, z ostrożności przyjąć należy, że zakres odpowiedzialności solidarnej fundacji rodzinnej za zobowiązania fundatora powstałe przed jej ustanowieniem jest limitowany sumaryczną wartością mienia wniesionego na pokrycie funduszu założycielskiego oraz mienia przekazanego nie na poczet funduszu założycielskiego.
