Nazwa fundacja rodzinna nawiązuje do głęboko zakorzenionych tradycji prawnych, a w kontekście praktycznym umożliwia identyfikację tej instytucji w polskim prawie przez osoby korzystające lub rozważające skorzystanie z fundacji zagranicznych. Wprowadzenie dodatkowego oznaczenia rodzinna zapewnia jej wyraźne odróżnienie na tle innych podmiotów fundacyjnych.
Fundacja rodzinna to innowacyjne rozwiązanie, które pozwala na długofalowe zarządzanie majątkiem rodzin, wspieranie określonych celów i wartości, oraz skuteczną akumulację kapitału. Jej wprowadzenie do prawa fundacyjnego stanowi znaczący postęp i otwiera nowe możliwości dla rodzin i beneficjentów.
Realizacja celów zgodnie z wolą fundatora
Nowa instytucja ma na celu realizację założeń określonych przez fundatora na bazie przekazanego przez niego majątku. Tym samym, umożliwia budowę trwałego ładu rodzinnego, a to jest szczególnie istotne dla rodzin prowadzących biznes. Ponadto, fundacja rodzinna stanowi doskonałe narzędzie do akumulacji kapitału, co przekłada się na możliwość podjęcia aktywności inwestycyjnej.
Fundator fundacji rodzinnej
Fundatorem fundacji rodzinnej może być wyłącznie osoba fizyczna o pełnej zdolności do czynności prawnych, która przekazuje swoje aktywa (całość lub część majątku). Fundację rodzinną mogą założyć również osoby niespokrewnione.
Beneficjenci fundacji rodzinnej
Fundacja rodzinna spełnia na rzecz wskazanych przez fundatora beneficjentów określone świadczenia. Beneficjentem, a więc osobą korzystającą z fundacji, może być osoba fizyczna, organizacja pozarządowa prowadząca działalność pożytku publicznego, a nawet sam fundator. Ustawa nie przewiduje wymogu pokrewieństwa pomiędzy fundatorem a beneficjentem.
Majątek fundacji rodzinnej
Majątek fundacji rodzinnej stanowi fundusz założycielski, którego wartość nie powinna być niższa niż 100 000 zł. Fundacja rodzinna może otrzymać darowiznę, a ryzyko związane z jej wnoszeniem jest minimalne. Darczyńca darowizny nie staje się fundatorem.
Struktura organizacyjna fundacji rodzinnej
Zarząd pełni funkcję zarządzającą fundacją rodzinną, realizując cele fundacji i zapewniając jej płynność finansową. Może być to organ jednoosobowy, co oznacza, że fundacją może zarządzać jeden menadżer.
Organem nadzorczym fundacji rodzinnej jest rada nadzorcza, której powołanie staje się obowiązkowe, gdy liczba beneficjentów przekroczy 25 osób. Członkiem rady nadzorczej może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Obowiązkiem fundacji jest także ustanowienie zgromadzenia beneficjentów, które ma na celu zapewnienie ciągłości funkcjonowania pozostałych organów.
Beneficjenci pełniący jednocześnie funkcję w organach fundacji rodzinnej są zobowiązani do przestrzegania statutu i respektowania woli fundatora. Zasada ta obowiązuje również członków tych organów nieposiadających praw beneficjenta. Co istotne, zakazane jest jednoczesne pełnienie funkcji w organie zarządzającym i organie nadzorczym.
Wpis fundacji rodzinnej do rejestru – osobowość prawna i odpowiedzialność za zobowiązania
Wpis fundacji rodzinnej do rejestru fundacji rodzinnych to kluczowy krok na drodze do uzyskania przez nią osobowości prawnej. Tego zgłoszenia dokonuje fundator lub, w przypadku ustanowienia fundacji w testamencie, zarząd fundacji. Dzięki rejestrowi ujawniane są kluczowe dane o fundacji, które muszą być aktualizowane w przypadku jakichkolwiek zmian.
Jednym z istotnych aspektów działalności fundacji rodzinnej jest jej odpowiedzialność za zobowiązania fundatora. Fundacja odpowiada solidarnie za zobowiązania fundatora, które powstały przed jej ustanowieniem. Ponadto, fundacja rodzinna odpowiada za obowiązki alimentacyjne fundatora, które powstały zarówno przed, jak i po jej ustanowieniu. Takie roszczenia są zaspokajane w pierwszej kolejności. Ważne jest jednak, że odpowiedzialność fundacji rodzinnej jest ograniczona do wartości mienia wniesionego przez fundatora.
Przepisy wprowadzają wiele nowych możliwości dla fundatorów i beneficjentów fundacji rodzinnych, ale niosą za sobą także nowe zobowiązania. Jest to jednak ważny krok w stronę zwiększenia elastyczności i atrakcyjności tej formy działalności w Polsce.
Nowe zasady opodatkowania fundacji rodzinnych – wpływ na beneficjentów i fundatorów
Jedną z kluczowych zmian, które wprowadza nowe prawo o fundacjach rodzinnych, jest wyłączenie z opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn nabycia przez beneficjentów (w tym fundatorów) własności rzeczy lub praw majątkowych, które stanowią świadczenia otrzymane od fundacji rodzinnej, a także mienia otrzymanego w związku z jej rozwiązaniem.
Pomimo tego zwolnienia, nie oznacza to jednak, że takie nabycie jest całkowicie wolne od podatków. W praktyce, nabycie przez osoby fizyczne od fundacji rodzinnej świadczeń oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej będzie opodatkowane podatkiem dochodowym od osób fizycznych (PIT). Stawka podatku będzie uzależniona od stopnia pokrewieństwa beneficjenta z fundatorem, z uwzględnieniem grupy zero określonej w ustawie o podatku od spadków i darowizn (małżonka, zstępnego, wstępnego, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochę).
Dla fundatora i osób z grupy zero, stawka podatku PIT wynosi 0%, podczas gdy dla pozostałych osób stawka ta wynosi 10% (grupa pierwsza i druga) 15% (grupa trzecia). Ważne jest jednak, że zwolniona z podatku PIT jest tylko część świadczenia lub mienia nabytego przez fundatora lub osobę z grupy zero, odpowiadająca aktualnej proporcji właściwej dla tego fundatora, zamieszczonej w spisie majątku.
Co więcej, fundacja rodzinna staje się podatnikiem nowo wprowadzanego podatku dochodowego od osób prawnych (CIT) na poziomie 15% dla przekazanego lub postawionego do dyspozycji przez fundację świadczenia oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.
Zastosowane w Polsce stawki, zarówno dla PIT, jak i CIT zostały określone w oparciu o przeprowadzone analizy oraz kalkulacje, w tym uwzględniające rozwiązania obowiązujące w innych krajach.
Ważne jest podkreślenie, że mimo wprowadzenia tych nowych zasad, poziom opodatkowania fundacji rodzinnej i jej beneficjentów nie odbiega znacząco od opodatkowania dochodów i innych przysporzeń majątkowych, które obowiązywałyby, gdyby fundacji rodzinnej nie powołano. To ważne zabezpieczenie, które ma na celu zapobiec ewentualnym mechanizmom optymalizacyjnym, które mogłyby wykorzystywać instytucję fundacji rodzinnej. Pomimo zmian, które wprowadza nowa ustawa, fundacja rodzinna nie będzie korzystała z żadnych nadzwyczajnych preferencji podatkowych, niedostępnych dla podmiotów (również gospodarczych) znajdujących się w analogicznej sytuacji. Jest to zgodne z zasadą neutralności podatkowej, według której różne formy działalności powinny być opodatkowane w sposób równy.
Jednym z kluczowych elementów nowych regulacji jest zwolnienie w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, wzorowane na istniejącym już zwolnieniu dla osób z grupy zero, o której mowa w ustawie o podatku od spadków i darowizn. Również przesunięcie zapłaty podatku na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych do momentu przekazania lub postawienia do dyspozycji świadczenia lub mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej nie stanowi samo w sobie wyjątkowej preferencji. Istnieją bowiem już w prawie podatkowym rozwiązania, które zakładają płacenie podatku wyłącznie od dystrybucji zysków, brak obowiązku płacenia zaliczek, rozliczania kosztów czy amortyzacji.
Oceniany całościowo, model opodatkowania fundacji rodzinnej jest zgodny z przepisami o pomocy publicznej i realizuje postulat neutralności podatkowej. Przepisy te zabezpieczają równość traktowania podmiotów gospodarczych, zapobiegając tym samym konkurencji podatkowej.
Co więcej, skutki podatkowe w zakresie VAT transakcji i zdarzeń dokonywanych w związku z wprowadzeniem do systemu prawnego fundacji rodzinnej będą określane w konkretnych stanach faktycznych w oparciu o istniejące krajowe przepisy o VAT, z uwzględnieniem regulacji wynikających z dyrektywy VAT i innych przepisów unijnych. Ustawa nie wprowadza zmian w tym zakresie.
Warto również zauważyć, że projekt ustawy wprowadza zmiany w ustawie o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Nowe regulacje dotyczą definicji trustu i beneficjenta rzeczywistego, dzięki czemu przepisy ustawy znajdą zastosowanie również do fundacji rodzinnej.
Podsumowanie i ocena
W Polsce powstaje nowa instytucja prawa cywilnego – fundacja rodzinna, która ma na celu umożliwienie wielopokoleniowej sukcesji przedsiębiorstw oraz utrzymania i ochrony majątku rodzin. Ta zmiana otwiera drogę do kolejnej formy zarządzania majątkiem, która nie tylko zabezpiecza środki utrzymania rodziny i osób bliskich fundatorowi, ale również zachęca do reinwestowania kapitału w kraju, co jest korzystne dla całej gospodarki.
Wprowadzenie fundacji rodzinnych daje możliwość utrzymania własności składników majątkowych zgodnie z wolą fundatora. W praktyce, fundator może ustalić zasady dysponowania majątkiem, umożliwiając funkcjonowanie przedsiębiorstwa w dotychczasowej formie, przy jednoczesnym zabezpieczeniu finansowym bliskich. To zapewnia bezpieczną przyszłość nie tylko dla firmy, ale także dla rodziny, którą firma utrzymuje.
Wszystko to wpisuje się w dłuższą perspektywę, gdzie ustanawianie fundacji rodzinnych może przyczynić się do wypracowania standardów zarządzania i gospodarowania majątkiem. Fundacje rodzinne mogą przynieść klarowność i uporządkowanie, pozwalając na rozdzielenie sfer działalności gospodarczej od sfery życia rodzinnego. W tym kontekście, fundacje rodzinne mogą skutecznie uniezależnić obie sfery, zapewniając jednocześnie ciągłość i stabilność zarówno dla biznesu, jak i rodziny.
Ponadto, fundacje rodzinne mogą być również kluczowym elementem w utrzymaniu kapitału w kraju. Oferując struktury prawne, które umożliwiają zachowanie i reinwestycję majątku w kraju, fundacje rodzinne mogą przyczynić się do zasilenia krajowej gospodarki. To jest niezwykle ważne w kontekście gospodarki kraju, zważywszy, że stabilne, rodzinne firmy często stanowią podstawę dla długotrwałego rozwoju gospodarczego.
Fundacje rodzinne stanowią obiecującą nową instytucję w Polsce. Wskutek umożliwienia wielopokoleniowej sukcesji przedsiębiorstw, zabezpieczania środków utrzymania dla bliskich oraz zachowania i reinwestycji kapitału w kraju, fundacje rodzinne mają szansę przynieść korzyści nie tylko dla pojedynczych rodzin i ich biznesów, ale także dla szerszej gospodarki. Jest to zmiana w dobrą stronę w zarządzaniu majątkiem i dowód na to, że prawo cywilne ewoluuje w odpowiedzi na zmieniające się potrzeby społeczności i gospodarki.
Zachęcamy również do obserwowania naszego Facebooka, gdzie prezentujemy na bieżąco aktualne i najciekawsze aspekty prawa podatkowego i nie tylko – LINK
Oraz do dołączenia do grupy dyskusyjnej na temat CITu Estońskiego, gdzie odpowiedzi udzielają specjaliści z Stowarzyszenia Podatników Estońskiego CIT – LINK
W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących oferty POROZMAWIAJMY O PODATKACH prosimy o kontakt z kancelaria poprzez:
- tel.: +48 534 312 775,
- e-mail: kancelaria@porozmawiajmyopodatkach.pl,
- skorzystanie z formularza kontaktowego.
Administracja naszej kancelarii w sposób zindywidualizowany określi zakres merytoryczny przedstawionej sprawy oraz złoży propozycję współpracy w przedmiotowym zakresie.
