Zasadniczo kwestię kwalifikacji wydatków na samochody osobowe jako koszty uzyskania przychodów regulują poniższe artykuły.
Art. 23. ust. 1 PIT
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…)
4) odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:
a) 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1124, późn. zm.),
b) 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
Art. 16. ust. 1 CIT
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…)
4) odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 16a-16m, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej kwotę:
a) 225 000 zł – w przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1124, zpóźn. zm.),
b) 150 000 zł – w przypadku pozostałych samochodów osobowych.
Powołane przepisy, zbieżne ze sobą, ustanawiają generalną zasadę kwalifikacji wydatków jako koszty uzyskania przychodu przy użytkowaniu samochodów osobowych będących ich własnością – środkiem trwałym – przez przedsiębiorców na gruncie ustaw PIT i CIT.
Przenosząc powyższe na przykład:
Załóżmy, że podatnik zakupi spalinowy samochód osobowy dla celów prowadzenia działalności gospodarczej za kwotę 300 000zł. Zasadniczo właściwą stawką amortyzacji dla takiego środka trwałego jest – 20% w stosunku rocznym, co przekłada się na amortyzację 60 000 zł rocznie. Maksymalna wartość całościowa amortyzacji środka trwałego o wartości limitu ustanowionego przez prawodawcę to 150 000 zł czyli 30 000 rocznie. Nie stanowi więc kosztu uzyskania przychodu wartość amortyzacji faktycznej nad wartość amortyzacji od wartości określonej limitem. Reasumując, podatnik w koszty uzyskania przychodów zaliczy połowę wartości miesięcznej amortyzacji, co wynika ze stosunku samochodu zakupionego za 300 000 zł do limitu ustawowego 150 000 zł. Kalkulacje dla samochodów elektrycznych stosuje się odpowiednio.
Sprzedaż samochodu osobowego
Art. 24 PIT
2a. Dochodem albo stratą w ramach działalności, o której mowa w ust. 2 zdanie drugie, z odpłatnego zbycia nabytego uprzednio samochodu osobowego będącego środkiem trwałym jest różnica między przychodem z odpłatnego zbycia tego samochodu a jego wartością początkową wykazaną w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w części nieprzekraczającej odpowiednio kwot, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 4, po pomniejszeniu tej wartości o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia tego samochodu zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
2b. Przepis ust. 2a nie ma zastosowania przy ustalaniu dochodu (straty) z odpłatnego zbycia samochodu osobowego, jeżeli ten samochód został uprzednio oddany przez podatnika do odpłatnego używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, a oddawanie w odpłatne używanie na podstawie takiej umowy stanowi przedmiot działalności podatnika.
Art. 16 CIT
5i. Kosztem uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia nabytego uprzednio samochodu osobowego będącego środkiem trwałym są wydatki na jego nabycie, zaktualizowane zgodnie z odrębnymi przepisami, w części nieprzekraczającej odpowiednio kwot, o których mowa w ust. 1 pkt 4, po pomniejszeniu tych wydatków o sumę odpisów amortyzacyjnych z tytułu zużycia tego samochodu zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.
5j. Przepis ust. 5i nie ma zastosowania przy ustalaniu kosztu uzyskania przychodów z odpłatnego zbycia samochodu osobowego, jeżeli ten samochód został uprzednio oddany przez podatnika do odpłatnego używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 17a pkt 1, umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, a oddawanie w odpłatne używanie na podstawie takiej umowy stanowi przedmiot działalności podatnika.
Limity przytoczone na wstępie obowiązują również przy sprzedaży samochodu, ponieważ kosztem uzyskania przychodów przy sprzedaży samochodu osobowego jest różnica między wydatkiem na jego nabycie a sumą odpisów amortyzacyjnych zaliczonych uprzednio przez podatnika do kosztów uzyskania przychodów. Przy czym wydatki na nabycie nie mogą być wyższe niż kwota odpowiedniego limitu – 150 000 zł albo 225 000 zł. W konsekwencji tego, niezależnie czy amortyzujemy samochód osobowy do końca, czy sprzedajemy w trakcie amortyzacji, w kosztach podatkowych uwzględnimy jedynie wartości odpowiadające proporcji ceny pojazdu do limitu ustawowego.
Uwagi wymaga fakt, że jeśli analizujemy sprzedaż/amortyzacje samochodu osobowego zakupionego poniżej limitu ustawowego, to do kosztów uzyskania przychodu można zaliczyć całą wartość ceny zakupu.
Koszty ubezpieczenia samochodu osobowego.
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…) składek na ubezpieczenie samochodu osobowego [innego niż określony w pkt 46 – ustawa o PIT] w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia.
Kwestię ubezpieczeń o jakich mowa w powołanym przepisie nie możemy analizować bez ustalenia podziału na:
– ubezpieczenia obowiązkowe,
– ubezpieczenia dobrowolne.
A także ze względu na zasady ustalania wartości ubezpieczeniowej:
– w oparciu o wartość przyjętą dla celów ubezpieczenia ( AC, GAP )
– w oparciu o dowolną wartość (OC, NNW).
Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej, limity kwotowe dotyczą wyłącznie tych składek ubezpieczeniowych, które kalkulowane są w oparciu o wartość samochodu. A ponadto funkcjonuje jedynie limit 150 000 zł dla wszystkich samochodów bez rozróżnienia na samochody spalinowe i elektryczne.
Ubezpieczenie samochodu niebędącego środkiem trwałym wykorzystywanym również do celów związanych z działalnością gospodarczą podlegają na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 46 PIT limitowi 20% poniesionych wydatków – o czym w dalszej części artykułu.
Leasing, najem, dzierżawa.
Art. 23. ust. 1 PIT
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…)
47a) dotyczących samochodu osobowego opłat wynikających z umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1 [art. 17a pkt 1 – ustawa o CIT], umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze, z wyjątkiem opłat z tytułu składek na ubezpieczenie samochodu osobowego, w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej kwota 150 000 zł pozostaje do wartości samochodu osobowego będącego przedmiotem tej umowy.
Art. 23 ust. 5a PIT i art. 16 ust. 5a CIT
Art. 23. 5a. Poniesione wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 46 i 46a [art. 16 ust. 1 pkt 51 – ustawa o CIT], oraz kwota, o której mowa w ust. 1 pkt 47a [art. 16 ust. 1 pkt 49a – ustawa o CIT], obejmują także podatek od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
Art. 23 ust. 5c PIT i art. 16 ust. 5c CIT
Art. 23. 5c. W przypadku samochodu osobowego oddanego do używania na podstawie umowy leasingu, o której mowa w art. 23apkt 1 [art. 17apkt 1 – ustawa o CIT], ograniczenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 47a [ art. 16 ust. 1 pkt 49a – ustawa o CIT], stosuje się do tej części opłaty, która stanowi spłatę wartości samochodu osobowego.
Art. 23 ust. 5d PIT i art. 16 ust. 5d CIT
Art. 23. 5d. W przypadku gdy umowa najmu, dzierżawy lub inna umowa o podobnym charakterze została zawarta na okres krótszy niż 6 miesięcy, przez wartość samochodu, o której mowa w ust. 1 pkt 47a [art. 16 ust. 1 pkt 49a – ustawa o CIT], rozumie się wartość przyjętą dla celów ubezpieczenia.
Art. 23 ust. 5e PIT i art. 16 ust. 5e CIT
Art. 23. 5e. W przypadku samochodu osobowego będącego pojazdem elektrycznym w rozumieniu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych kwota limitu, o którym mowa w ust. 1 pkt 47a [art. 16 ust. 1 pkt 49a – ustawa o CIT], wynosi 225 000 zł.
Analizując powyższe przepisy jasno można już zauważyć, że limity 150 000 zł i 225 000 zł ustawodawca traktuje poważnie i korzysta z nich w szerokim zakresie norm prawnych dotyczących limitowania kosztów uzyskania przychodu. Koszty związane bowiem z umowy:
– leasingu,
– najmu,
– dzierżawy,
– innej umowy o podobnym charakterze,
również są limitowane do kwot 150 000 zł i 225 000 zł. Pamiętać jednak należy, że przy opłatach objętych podatkiem VAT kwota, o której piszemy powinna stanowić sumę wartości netto oraz nieodliczonej części podatku VAT.
UWAGA
Pewnym odstępstwem od dotychczasowego prezentowania podejścia do wydatków objętych limitem jest kwestia składki z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia OC, która jest faktycznie opłacana przez np. leasingobiorcę (zwrot kosztów) nie podlega limitowaniu.
Wartość samochodu osobowego do celów proporcji.
Zasadniczo jest to wartość wynikająca wprost z umowy, czyli jego całkowita cena. Wyjątek stanowią jednak umowy zawarte na okres krótszy niż 6 miesięcy, tzw. najem krótkoterminowy. Naturalne jest, że wartość sumy opłat nie koreluje w żadnym stopniu z wartością samochodu osobowego. Ustawodawca wprowadził więc rozwiązanie – oparcie się o wartość ubezpieczeniową tego pojazdu.
Wykorzystywanie samochodu osobowego dla celów mieszanych
Art. 23. ust. 1 PIT
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…)
46) poniesionych wydatków z tytułu kosztów używania, stanowiącego własność podatnika prowadzącego działalność gospodarczą, samochodu osobowego niebędącego składnikiem majątku, o którym mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, oraz składek na ubezpieczenie takiego samochodu; te wydatki i składki w wysokości 20% stanowią jednak koszty uzyskania przychodów pod warunkiem, że samochód ten jest wykorzystywany również do celów związanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
46a) 25% poniesionych wydatków, z zastrzeżeniem pkt 36, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego, innego niż określony w pkt 46, na potrzeby prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej – jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
Art. 16. ust. 1 CIT
Nie uważa się za koszty uzyskania przychodów: (…)
51) 25% poniesionych wydatków, z zastrzeżeniem pkt 30, z tytułu kosztów używania samochodu osobowego na potrzeby działalności gospodarczej – jeżeli samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą prowadzoną przez podatnika.
>art. 23 ust. 3b PIT oraz art. 16 ust. 3b CIT
3b. W przypadku gdy opłata, w tym czynsz, z tytułu umowy leasingu, o której mowa w art. 23a pkt 1 [art. 17a pkt 1 – ustawa o CIT], umowy najmu, dzierżawy lub innej umowy o podobnym charakterze została skalkulowana w sposób obejmujący koszty eksploatacji samochodu osobowego, przepis ust. 1 pkt 46a [art. 16 ust. 1 pkt 51 – ustawy o CIT] stosuje się do tej części opłaty, która obejmuje koszty eksploatacji samochodu osobowego.
> Art. 23 ust. 5a PIT i art. 16 ust. 5a CIT
Art. 23. 5a. Poniesione wydatki, o których mowa w ust. 1 pkt 46 i 46a [art. 16 ust. 1 pkt 51 – ustawa o CIT], oraz kwota, o której mowa w ust. 1 pkt 47a [art. 16 ust. 1 pkt 49a – ustawy o CIT], obejmują także podatek od towarów i usług, który zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług nie stanowi podatku naliczonego, oraz naliczony podatek od towarów i usług, w tej części, w jakiej zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług.
> Art. 23 ust. 5f-5h PIT i art. 16 ust. 5f-5h CIT
5f. W przypadku nieprowadzenia przez podatnika ewidencji, o której mowa w art. 86a ust. 4 ustawy o podatku od towarów i usług, uznaje się, że samochód osobowy jest wykorzystywany również do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą podatnika.
5g. Przepisu ust. 5f nie stosuje się, jeżeli podatnik na podstawie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług nie jest obowiązany do prowadzenia takiej ewidencji, z wyjątkiem przypadku, gdy brak tego obowiązku wynika z art. 86a ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług.
5h. W przypadku ustalenia, że podatnik, niezgodnie ze stanem faktycznym, nie stosował ograniczenia wynikającego z ust. 1 pkt 46a [art. 16 ust. 1 pkt 51 – ustawy o CIT], przepis ten stosuje się od dnia rozpoczęcia używania przez podatnika danego samochodu osobowego.
Używanie samochodów osobowych na cele mieszane nie jest oparte o limity omawiane powyżej (150 000 zł i 255 000 zł ) a o stawkę ryczałtową, czyli za koszty uzyskania przychodów możemy uznać jedynie pewien procent wartości wydatku bez górnego limitu.
Zdaje się być oczywistym, lecz jednak pada o to wiele pytań, przejście na sposób aktywacji wydatków jako koszty uzyskania przychodu oparta o ryczałt jest niezależna faktu wpisania pojazdu do ewidencji środków trwałych, użytkowania na podstawie leasingu, najmu, dzierżawy etc.
Podatnik może zaliczyć zatem do kosztów uzyskania przychodów 75% poniesionych wydatków związanych z używaniem samochodu osobowego, jeżeli wykorzystuje ten samochód również do celów niezwiązanych z prowadzoną działalnością – czyli w sposób mieszany. 25% kosztów została bowiem wyłączona z takiej możliwości.
Wykorzystywanie samochodu osobowego wyłącznie dla celów prowadzonej działalności gospodarczej.
Na gruncie podatków dochodowych uznanie, że samochód osobowy jest używany wyłącznie na cele prowadzonej działalności gospodarczej zostało oparte na już istniejących przepisach ustawy o VAT – art. 86a ust. 4. Powadzona więc ewidencja na pełnego odliczenia podatku od wartości dodanej będzie jednocześnie ewidencją umożliwiającą zakwalifikowanie 100% wydatków na samochód osobowy.
Koszty uzyskania przychodów z tytułu używania samochodu osobowego stanowiącego prywatną własność podatnika
W sytuacji gdy osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą wykorzystuje samochód osobowy, którego jest właścicielem, a który nie został wprowadzony do ewidencji środków trwałych możliwa jest kwalifikacja 20% wartości wydatków związanych z użytkowaniem tego samochód jako koszty uzyskania przychodu. Nie ma w tym przypadku potrzeby prowadzenia żadnej dodatkowej ewidencji, w tym wprowadzenia samochodu osobowego do ewidencji środków trwałych. Wydatki z tytułu kosztów używania i ubezpieczenia samochodu osobowego są zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w wysokości 20% poniesionych wydatków również w przypadku, gdy samochód osobowy stanowi współwłasność podatnika.
Zachęcamy również do obserwowania naszego Facebooka, gdzie prezentujemy na bieżąco aktualne i najciekawsze aspekty prawa podatkowego i nie tylko – LINK
Oraz do dołączenia do grupy dyskusyjnej na temat CITu Estońskiego, gdzie odpowiedzi udzielają specjaliści z Stowarzyszenia Podatników Estońskiego CIT – LINK
W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących oferty POROZMAWIAJMY O PODATKACH prosimy o kontakt z kancelaria poprzez:
- tel.: +48 534 312 775,
- e-mail: kancelaria@porozmawiajmyopodatkach.pl,
- skorzystanie z formularza kontaktowego.
Administracja naszej kancelarii w sposób zindywidualizowany określi zakres merytoryczny przedstawionej sprawy oraz złoży propozycję współpracy w przedmiotowym zakresie.
