1.
Komornik sądowy – podatnik czy płatnik w ustawie o podatku od towarów i usług?
Jakkolwiek pojęcia podatnika oraz płatnika wydają się do siebie zbliżone, to są to odmienne terminy ściśle uregulowane w ustawach podatkowych, charakteryzujące się odmiennymi obowiązkami. Obydwie definicje odnaleźć można zarówno w Ordynacji podatkowej, jak i w ustawie o VAT.
Podatnik
W myśl art. 7 Ordynacji podatkowej podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu. Dodatkowo ustawy podatkowe mogą ustanawiać podatnikami inne podmioty niż wymienione w zdaniu pierwszym.
Natomiast, zgodnie z art. 15 ustawy o VAT podatnikiem podatku od towarów i usług jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, itp.), która samodzielnie wykonuje działalność gospodarczą, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności.
Podatnikiem VAT będzie także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej stanowiąca przedsiębiorstwo w spadku kontynuująca prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika od otwarcia spadku do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i dokonano odpowiedniego zgłoszenia zgodnie z ustawą o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników.
Działalność gospodarcza dla celów VAT określona została jako wszelka działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów, które pozyskują zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób, które wykonują wolne zawody. Działalność gospodarcza polega w szczególności na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.
W niektórych sytuacjach podatnikami mogą być również usługobiorcy oraz podmioty, które nabywają towary.
Płatnik
Płatnikiem w myśl art. 8 Ordynacji podatkowej jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.
Ponadto ustawa o VAT w art. 18 wskazuje, że organy egzekucyjne określone w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów Kodeksu postępowania cywilnego są płatnikami podatku od dostawy, dokonywanej w trybie egzekucji, towarów będących własnością dłużnika lub posiadanych przez niego z naruszeniem obowiązujących przepisów.
Biorąc pod uwagę przytoczone powyżej przepisy stwierdzić należy, że komornik sądowy w zakresie swojej działalności jest płatnikiem podatku od towarów i usług w świetle ustawy o VAT.
2.
Zmiana poglądu organów podatkowych co do statusu komorników sądowych na gruncie ustawy o VAT
Minister Finansów w interpretacji ogólnej z dnia 9 czerwca 2015 r. znak PT1.050.1.2015.LJU.19, wywodził swego czasu, że: „Analizując (…) uregulowania oraz tezy wynikające z orzeczeń TSUE należy zauważyć, iż komornik sądowy – wykonując w szczególności czynności egzekucyjne – prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT działając w charakterze podatnika podatku od towarów i usług. Powyższe potwierdzone zostało również w postanowieniu NSA z dnia 21 lutego 2013 r., sygn. I FSK 221/12, stanowiącym wniosek do TSUE o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym i nie zostało zakwestionowane w wyroku TSUE z dnia 26 marca 2015 r. w sprawie C-499/13. Reasumując, wykonywane przez komornika czynności należy uznać za podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług świadczenie usług za wynagrodzeniem. Jednocześnie do tych czynności nie ma zastosowania wyłączenie, o którym mowa w art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, a zatem podlegają one opodatkowaniu na zasadach ogólnych.”
Z kolei, po wejściu w życie ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych oraz ustawy z dnia 28 lutego 2018 r. o kosztach komorniczych nastąpiła zmiana poglądu organów podatkowych w przedmiocie uznania komorników sądowych za podatników VAT.
Co znamienne, w interpretacji ogólnej z dnia 15 kwietnia 2019 r. znak PT9.8101.1.2019 Minister Finansów wskazał, że w świetle regulacji ustawy o VAT w celu ustalenia statusu komorników sądowych jako podatników VAT, w pierwszej kolejności należy wyjaśnić, czy wykonują oni samodzielnie działalność gospodarczą. Przy ocenie istnienia więzi prawnych pomiędzy komornikiem sądowym a Skarbem Państwa uwzględnić należy, że działa on co do zasady na terenie swojego rewiru i nie może on odmówić przyjęcia sprawy, do prowadzenia której jest właściwy. Dodatkowo komornik sądowy podlega daleko idącym ograniczeniom w zakresie przyjmowania spraw spoza rewiru, albowiem może przyjmować sprawy jedynie w granicach apelacji. Od dnia złożenia ślubowania komornika sądowego łączy stosunek podległości służbowej z prezesem sądu, przy którym działa.
Znowelizowane przepisy ustawy o komornikach sądowych wprowadziły również istotne zmiany w zasadach wynagradzania komorników sądowych. Obecnie komornicy otrzymują wynagrodzenie prowizyjne. Wysokość wynagrodzenia komorników stanowić ma pochodną sumy opłat uzyskanych w danym roku kalendarzowym, obliczaną według degresywnych stawek.
To Skarb Państwa jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności solidarnie z komornikiem. Tym samym, komornik sądowy nie ponosi wyłącznie samodzielnie odpowiedzialności z tytułu prowadzonej działalności.
Zdaniem Ministra Finansów przedmiotowe zmiany w zasadach prowadzenia działalności przez komorników sądowych, oceniane całościowo prowadzą do konkluzji, że komornicy sądowi nie wykonują samodzielnie działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT, a w konsekwencji nie są podatnikami VAT. Na powyższą kwalifikację nie ma wpływu okoliczność, że w świetle art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych, do komorników stosuje się przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Dla celów opodatkowania podatkiem VAT stosuje się bowiem regulacje krajowe oraz unijne, które mają charakter autonomiczny względem zasad opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Tym samym komornicy sądowi nie są podatnikami podatku VAT z tytułu wykonywanych przez nich czynności wynikających z ustawy o komornikach sądowych.
Natomiast komornicy sądowi są płatnikami podatku VAT co skutkuje zaistnieniem określonych obowiązków, które zostaną przedstawione w kolejnych artykułach tego cyklu.
Zachęcamy również do obserwowania naszego Facebooka, gdzie prezentujemy na bieżąco aktualne i najciekawsze aspekty prawa podatkowego i nie tylko – LINK
Oraz do dołączenia do grupy dyskusyjnej na temat CITu Estońskiego, gdzie odpowiedzi udzielają specjaliści z Stowarzyszenia Podatników Estońskiego CIT – LINK
W celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących oferty POROZMAWIAJMY O PODATKACH prosimy o kontakt z kancelaria poprzez:
- tel.: +48 534 312 775,
- e-mail: kancelaria@porozmawiajmyopodatkach.pl,
- skorzystanie z formularza kontaktowego.
Administracja naszej kancelarii w sposób zindywidualizowany określi zakres merytoryczny przedstawionej sprawy oraz złoży propozycję współpracy w przedmiotowym zakresie.
